Gazeta Podatkowa nr 20 (1686) z dnia 9.03.2020

Zmiana kwot istotnych dla osób uprawnionych do świadczenia przedemerytalnego

Świadczenie przedemerytalne jest jednym ze świadczeń przyznawanych spełniającym określone warunki ubezpieczonym, przed ukończeniem przez nich wieku emerytalnego. Mimo wymogu legitymowania się konkretnym okresem uprawniającym do emerytury, w żaden sposób nie wpływa on na wysokość należnego świadczenia, w głównej mierze przyznawanego w kwocie ryczałtowej, która podlega corocznej waloryzacji. Zmienia się ona zatem co roku z dniem 1 marca, podobnie jak limity przychodów uzależnione od przeciętnego wynagrodzenia w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji.

Uprawnieni do świadczenia

Z prawa do świadczenia przedemerytalnego mogą skorzystać m.in. osoby, z którymi rozwiązano stosunek pracy lub stosunek służbowy z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy albo z przyczyn dotyczących zakładu pracy.

Pełny katalog osób uprawnionych do tego świadczenia został zawarty w art. 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, który jednocześnie szczegółowo określa warunki uzyskania prawa do tego świadczenia. Można je podzielić na tzw.:

• zindywidualizowane - dotyczące m.in. ukończenia wymaganego wieku i/lub legitymowania się określonym okresem uprawniającym do emerytury, zróżnicowane w zależności od okoliczności wyłączenia z rynku pracy oraz
   
• ogólne - jednakowe dla wszystkich ubiegających się o to świadczenie, związane z posiadaniem statusu osoby bezrobotnej z prawem do zasiłku.

Wysokość świadczenia

Choć dla celów przyznania świadczenia przedemerytalnego wymagane jest m.in.:

• legitymowanie się konkretnym okresem ustalonym zgodnie z przepisami art. 5-9, art. 10 ust. 1 oraz art. 11 ustawy z o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2020 r. poz. 53 ze zm.), zwanej ustawą emerytalną, a więc m.in. okresem składkowym i nieskładkowym, a ponadto
   
• dołączenie do wniosku dowodów niezbędnych do ustalenia prawa do emerytury oraz jej wysokości,

wysokość świadczenia przedemerytalnego nie jest uzależniona ani od przebytego stażu pracy, ani od wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne lub emerytalne i rentowe.

Przyznawane jest ono bowiem w określonej przez ustawodawcę (w art. 3 pkt 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych) kwocie ryczałtowej. Wyjątek stanowi świadczenie należne osobom, które uzyskały do niego prawo w związku z ustaniem prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat. W ich przypadku świadczenie przedemerytalne nie może być wyższe niż ostatnio otrzymywana renta.

Kwota świadczenia podlega następnie waloryzacji na zasadach i w terminach przewidzianych w ustawie emerytalnej, a więc co roku z dniem 1 marca.

Choć, co do zasady, waloryzacja ta powinna polegać na pomnożeniu kwoty świadczenia przez obowiązujący w danym roku kalendarzowym wskaźnik waloryzacji, to jednak ustawodawca zdecydował, iż w 2020 r., wzorem roku ubiegłego, świadczenie to zostanie podniesione do konkretnej wartości. Za sprawą art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 9 stycznia 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 252) z dniem 1 marca 2020 r. wzrosło ono z obowiązującej do 29 lutego 2020 r. kwoty ryczałtowej 1.140,99 zł do 1.210,99 zł miesięcznie.

Limity przychodu

Z dniem 1 marca każdego roku następuje również zmiana limitów przychodu dla aktywnych zawodowo świadczeniobiorców, tj. tzw. graniczna i dopuszczalna kwota przychodu, których przekroczenie skutkuje odpowiednio zawieszeniem lub stosownym zmniejszeniem świadczenia przedemerytalnego. Wynoszą one odpowiednio 70% i 25% przeciętnego wynagrodzenia w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego do celów emerytalnych, z zaokrągleniem do pełnych 10 groszy w górę, i obowiązują w całym roku rozliczeniowym, obejmującym okres od dnia 1 marca danego roku do ostatniego dnia lutego następnego roku.

Przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w 2019 r. wyniosło 4.918,17 zł (Mon. Pol. z 2020 r. poz. 174), a więc wzrosło w stosunku do takiego wynagrodzenia z 2018 r. (wynosiło wówczas 4.585,03 zł). Dla świadczeniobiorców oznacza to możliwość uzyskiwania w nowym okresie rozliczeniowym, który rozpoczął się z dniem 1 marca 2020 r., wyższych przychodów bez określonych konsekwencji dla pobieranego świadczenia (patrz tabela).

Gwarantowana kwota świadczenia

Gdy kwota przychodu uzyskiwanego przez świadczeniobiorcę przekracza dopuszczalną kwotę przychodu, ale nie jest wyższa od granicznej kwoty przychodu, świadczenie przedemerytalne ulega zmniejszeniu z założenia o kwotę tego przekroczenia. Jeżeli w wyniku tego zmniejszenia kwota świadczenia przedemerytalnego byłaby niższa niż określona przez ustawodawcę (w art. 5 ust. 4 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych) tzw. gwarantowana kwota świadczenia, świadczenie przedemerytalne wypłacane jest w tej właśnie gwarantowanej wysokości.

W minionym okresie rozliczeniowym gwarantowana kwota świadczenia wynosiła 570,50 zł i podobnie jak samo świadczenie powinna podlegać zwiększeniu za sprawą waloryzacji. Jednak z dniem 1 marca i ona w tym roku, zamiast wskaźnikiem waloryzacji, została podniesiona do konkretnej wartości, tj. do 605,50 zł.

Rozliczenie przychodu

Rozpoczęcie nowego okresu rozliczeniowego oznacza zakończenie się poprzedniego okresu rozliczeniowego, co wiąże się z koniecznością wywiązania się z nałożonego na świadczeniobiorców obowiązku poinformowania organu rentowego o wysokości przychodu uzyskanego w minionym roku rozliczeniowym, z uwzględnieniem przychodów uzyskanych w kolejnych miesiącach tego roku. Co więcej, obowiązek ten spoczywa także odpowiednio na pracodawcy i zleceniodawcy lub innym płatniku składek, a w przypadku osoby pełniącej służbę - na właściwej jednostce organizacyjnej.

Wymagana informacja powinna być złożona w terminie do dnia 31 maja następnego roku. Ponieważ jednak wskazany dzień w 2020 r. przypada na niedzielę, ostateczny termin na złożenie wymaganego powiadomienia upłynie z dniem 1 czerwca 2020 r. Będzie ono podstawą do rozliczenia przychodu, które następuje po zakończeniu roku rozliczeniowego i jest przeprowadzane w formie rozliczenia rocznego lub miesięcznego, w zależności od tego, która z nich jest korzystniejsza dla świadczeniobiorcy.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 30.04.2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2173 ze zm.)