Gazeta Podatkowa nr 16 (1787) z dnia 25.02.2021

Przełożenie wzrostu kwoty bazowej na wysokość świadczenia

W oparciu o kwotę bazową obliczana jest tzw. część socjalna świadczeń emerytalno-rentowych. Z uwagi na zmianę sposobu ustalania wysokości emerytury kwota bazowa wykorzystywana jest przede wszystkim przy naliczaniu starej emerytury oraz renty z tytułu niezdolności do pracy. Obowiązuje ona rok, ale nie jest to rok kalendarzowy. Wysokość kwoty bazowej ulega zmianie z dniem 1 marca każdego roku, co więcej, zmiana ta od lat polega na jej wzroście.

Wielkość kwoty bazowej

Kwota bazowa wynosi 100% przeciętnego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne, określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, w poprzednim roku kalendarzowym. Stanowi o tym art. 19 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2021 r. poz. 291), zwanej ustawą emerytalną. W myśl art. 19a ustawy emerytalnej kwota bazowa ustalana jest corocznie na podstawie art. 19 tej ustawy i obowiązuje od dnia 1 marca każdego roku kalendarzowego do końca lutego następnego roku kalendarzowego.

Kwotę bazową ogłasza Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" w terminie do 7. roboczego dnia lutego każdego roku (art. 20 pkt 1 lit. b ustawy emerytalnej). W oparciu o tę delegację ustawową Prezes GUS komunikatem z dnia 9 lutego 2021 r. (Mon. Pol. poz. 138) ogłosił, że kwota bazowa, o której mowa w art. 19 ustawy emerytalnej, w 2020 r. wyniosła 4.512,41 zł. Oznacza to, że w okresie od 1 marca 2021 r. do 28 lutego 2022 r. kwota bazowa wynosi 4.512,41 zł. Jej wzrost o 217,74 zł (w stosunku do poprzedniej wartości) będzie przekładał się w odpowiedni sposób na ustalanie wysokości świadczeń emerytalno-rentowych, przy obliczaniu których ma ona zastosowanie.

Stosowanie kwoty bazowej

Kwota bazowa wykorzystywana jest przy obliczaniu wysokości starej emerytury i renty z tytułu niezdolności do pracy. Ma to miejsce przede wszystkim przy ustalaniu ich wysokości po raz pierwszy, a więc przy przyznawaniu tych świadczeń. Kwota bazowa ma wówczas zastosowanie przy obliczaniu:

• tzw. części socjalnej tych świadczeń,
• wartości podstawy wymiaru świadczeń oraz
• wartości tzw. część stażowej, stanowiącej jedną ze składowych kwoty starej emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy (patrz ramka).

Kwotę bazową obowiązującą od 1 marca 2021 r. wynoszącą 4.512,41 zł organ rentowy uwzględni przy ustalaniu wysokości omawianych świadczeń, przyznawanych na wniosek zgłoszony:

• po dniu 28 lutego 2021 r. lub
• przed dniem 1 marca 2021 r., jeżeli prawo do świadczenia powstanie po dniu 28 lutego 2021 r.

W procesie ustalania prawa do świadczeń emerytalno-rentowych ważna jest data wystąpienia z wnioskiem o to świadczenie, jak również data nabycia prawa do świadczenia. Na zasadach wskazanych w art. 129 ustawy emerytalnej świadczenia wypłaca się bowiem, poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ustalenie tego prawa. A zatem stara emerytura i renta z tytułu niezdolności do pracy, do której prawo powstało/powstanie przed 1 marca 2021 r. obliczona została/zostanie od kwoty bazowej obowiązującej w okresie, na który przypada pierwszy dzień, od którego świadczenie przysługuje (patrz tabela). Świadczenie, do którego prawo powstało/powstanie w okresie od 1 marca 2020 r. do 28 lutego 2021 r. zostało/zostanie obliczone przy zastosowaniu kwoty bazowej wynoszącej 4.294,67 zł. Z dniem 1 marca 2021 r. zostanie ono poddane waloryzacji. Natomiast przy naliczaniu należności emerytalno-rentowej przysługującej nie wcześniej niż od 1 marca 2021 r. zostanie wykorzystana nowa kwota bazowa wynosząca 4.512,41 zł (przykład).

Złożony wniosek można wycofać

Osoby, które złożyły wniosek o świadczenia przed 1 marca 2021 r. i nabyły/nabędą prawo do nich przed tą datą, mogą skorzystać z możliwości wycofania złożonego wniosku. Będzie to miało sens, gdy okaże się, że:

• stosując do obliczenia jego wysokości obowiązującą do 28 lutego 2021 r. kwotę bazową oraz
• waloryzując wysokość świadczenia

wyliczone świadczenie jest niższe od obliczonego od kwoty bazowej obowiązującej od 1 marca 2021 r.

Wycofując złożony wniosek, trzeba liczyć się, że skorzystanie z tej możliwości spowoduje utratę prawa do danego świadczenia za konkretny okres. Po złożeniu bowiem nowego wniosku prawo do emerytury/renty zostanie ustalone w wyższej wysokości, ale od nowej daty początkowej. Decyzja w tym zakresie powinna zatem być przemyślana i zawsze należy do osoby zainteresowanej.

Wycofanie złożonego wniosku będzie skuteczne, jeżeli nastąpi nie później niż do dnia uprawomocnienia się decyzji, a więc przed upływem miesiąca od dnia jej doręczenia. Ponadto wycofanie wniosku możliwe jest na piśmie, w formie dokumentu elektronicznego albo ustnie do protokołu w ZUS. Dla ułatwienia organ rentowy przygotował formularz EWS, który można wykorzystać w tym celu.