Rekompensata do emerytury za pracę w szczególnych warunkach

Pracownik przez 18 lat pracował jako rybak morski. Nie zgłosił wniosku o emeryturę pomostową ani wcześniejszą. Dopiero w październiku 2017 r. wystąpił o emeryturę powszechną, w związku z ukończeniem 65 lat. Czy do tego świadczenia będzie mu przysługiwała rekompensata za pracę w szczególnych warunkach? Jeśli tak, to w jaki sposób ustala się jej wysokość?

Na podstawie art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 664), osobom, które wykonywały pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a nie nabyły prawa do emerytury wcześniejszej, pomostowej lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, przysługuje rekompensata. Na mocy powołanego przepisu, osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., które przed 1 stycznia 2009 r. przez 15 lat pracowały w szczególnych warunkach i nie złożyły wniosku o świadczenie w obniżonym wieku, mogą ubiegać się o przyznanie dodatku do kapitału początkowego.

Co istotne, przy ustalaniu 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uwzględnia się tylko te okresy, w których praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie podlegają zaliczeniu okresy niewykonywania pracy, za które wypłacono wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Ważne: Rekompensatę oblicza się wyłącznie przy ustalaniu wysokości emerytury przysługującej po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego.

Rekompensata nie jest samodzielnym świadczeniem. Stanowi dodatek do kapitału początkowego ustalonego na dzień 1 stycznia 1999 r. i podlega waloryzacjom przewidzianym dla tego kapitału. W efekcie powiększa podstawę obliczenia emerytury obliczanej na nowych zasadach. Jej wysokość zależy od długości udokumentowanego stażu składkowego i nieskładkowego oraz długości pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przypadających przed 1 stycznia 2009 r., obniżonego wieku emerytalnego określonego dla danego rodzaju pracy oraz wieku osoby ubiegającej się o rekompensatę, ukończonego na dzień 31 grudnia 2008 r. Ponadto wpływa na nią to, jaka część wymogów do wcześniejszej emerytury została spełniona do 31 grudnia 2008 r.

Wzór na obliczenie rekompensaty został podany w art. 22 ustawy o emeryturach pomostowych i przedstawia się następująco:

R = 64,32 x K x X

gdzie:

-	R oznacza kwotę rekompensaty,
-	64,32 jest wartością stałą,
-	K oznacza kwotę emerytury "hipotetycznej" obliczonej w decyzji o ustaleniu kapitału początkowego,
-	X jest to współczynnik określający jaka część wymogów do wcześniejszej emerytury została spełniona do 31 grudnia 2008 r. (ustalany odrębnie dla kobiet i mężczyzn, według wzorów wskazanych w art. 22 ustawy pomostowej).

Współczynnik oblicza się według wzoru:

dla kobiet	dla mężczyzn

S_o	-	oznacza okresy składkowe i nieskładkowe w rozumieniu ustawy emerytalnej, osiągnięte przed 1 stycznia 2009 r.,
S_w	-	oznacza okres wykonywania przed 1 stycznia 2009 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy emerytalnej,
W_s	-	oznacza obniżony wiek emerytalny w rozumieniu przepisów ustawy emerytalnej,
W	-	oznacza wiek ubezpieczonego w dniu 31 grudnia 2008 r. w pełnych latach zaokrąglonych w górę.

Jeżeli wartość któregokolwiek z ułamków przekroczy 1, przyjmuje się, że wynosi ona 1.

Ważne: Do obliczenia rekompensaty należy przedstawić świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach albo świadectwo pracy zawierające odpowiedni wpis o takiej pracy.

Zatem osoba ubiegająca się o emeryturę powszechną legitymująca się wymaganym stażem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie musi składać dodatkowego wniosku o obliczenie rekompensaty. Zostanie ona obliczona na podstawie wniosku o emeryturę oraz dokumentów znajdujących się już w ZUS albo bezpośrednio dołączonych do wniosku.

Przykład

Mężczyzna w wieku 65 lat zgłosił w ZUS wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Na dzień 31 grudnia 2008 r. wnioskodawca miał ukończone 57 lat i posiadał udokumentowany staż składkowy i nieskładkowy w wysokości 39 lat 9 m-cy, w tym 22 lata 1 m-c pracy w szczególnych warunkach jako piekarz.

Wysokość emerytury hipotetycznej obliczonej w decyzji o ustaleniu kapitału początkowego wynosi 683,25 zł. Współczynnik X został obliczony w następujący sposób:

Rekompensata do emerytury za pracę w szczególnych warunkach