Rozliczenie renty wypłaconej za okres wsteczny

Renta, do której prawo zostało ustalone wyrokiem sądu i wypłacona po uprawomocnieniu się tego orzeczenia, podlega zmniejszeniu z tytułu osiągania przychodu za okres następujący po ustaleniu prawa do tego świadczenia.

STAN FAKTYCZNY:

Decyzją z marca 2013 r. ZUS dokonał rozliczenia renty wnioskodawcy w związku z osiągniętym dochodem w 2012 r. i ustalił, że pobrał on nienależne świadczenie w kwocie 4.716,08 zł, którą zobowiązany jest zwrócić.

W odwołaniu wnioskodawca wskazał, że decyzja została wydana z naruszeniem przepisów art. 104 i 138 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.), zwanej ustawą emerytalną. Wnioskodawca wskazał, że 26 lutego 2013 r. ZUS dokonał wypłaty należnej mu renty za okres od 4 stycznia 2011 r. do 28 lutego 2013 r. Następnie zaskarżoną decyzją dokonał rozliczenia renty za 2012 r. i zobowiązał go do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. Zdaniem wnioskodawcy skoro wypłata renty za podany okres nastąpiła dopiero 26 lutego 2013 r., to ZUS nie powinien dokonywać rozliczenia świadczenia za 2012 r.

Sąd Okręgowy wyrokiem z grudnia 2013 r. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że wnioskodawca nie pobrał nienależnego świadczenia i nie jest zobowiązany do jego zwrotu. Z ustaleń sądu wynika, że w styczniu 2011 r. złożył on wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy. Prawo do niej uzyskał wyrokiem SO z listopada 2012 r., którym przyznano rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 4 stycznia 2011 r. do 31 sierpnia 2014 r.

Wykonując prawomocny wyrok organ rentowy wypłacił świadczenie za okres wsteczny. Natomiast zaskarżoną decyzją dokonał jego rozliczenia za 2012 r. SO podzielił i przyjął za własne stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 7 maja 2008 r., sygn. akt II UZP 2/08, że świadczenie rentowe, do którego prawo zostało ustalone wyrokiem sądu i wypłacone po uprawomocnieniu się tego orzeczenia, podlega zmniejszeniu z tytułu osiągania przychodu za okres następujący po ustaleniu prawa do tego świadczenia.

Powyższy wyrok apelacją zaskarżył ZUS.

SĄD ORZEKŁ:

Sąd Apelacyjny oddalił apelację pozwanego.

Spór sprowadzał się do ustalenia, czy w sytuacji, gdy świadczenie należne wnioskodawcy za lata 2011-2012 zostało wypłacone w 2013 r., organ rentowy zasadnie wydał decyzję o rozliczeniu świadczenia za 2012 r. Analiza przepisów ustawy emerytalnej w powiązaniu z ustalonym stanem faktycznym daje podstawę do stwierdzenia, że wbrew stanowisku ZUS w 2012 r. wnioskodawca nie uzyskał żadnej kwoty z tytułu renty, skoro do jej wypłaty doszło dopiero w lutym 2013 r.

Prawo do renty ulega zawieszeniu lub świadczenie to podlega zmniejszeniu w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Przepis, stanowiąc o zawieszeniu i zmniejszeniu, podaje, iż tym rygorom podlega prawo do renty. Stosownie do brzmienia art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej, prawo do świadczenia powstaje z dniem spełnienia wszystkich wymaganych warunków, a art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej określa datę podjęcia wypłaty świadczenia wiążąc ją z miesiącem powstania prawa, nie wcześniej niż od miesiąca w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Powyższe wskazuje, iż prawo do realizacji świadczenia rentowego powstaje w wyniku ustalenia do niego prawa, czyli potwierdzenia spełnienia wymaganych warunków. Nadto uzyskanie statusu rencisty następuje nie z chwilą zgłoszenia stosownego roszczenia czy spełnienia w przeszłości warunków wymaganych dla danego świadczenia, lecz z chwilą potwierdzenia prawa do renty stosowną decyzją organu rentowego czy sądu w ramach sądowego postępowania odwoławczego. Wykładnia językowa przywołanych norm jednoznacznie wskazuje przeciwko możliwości rozliczania dochodu wnioskodawcy osiągniętego w 2012 r.

SA akceptując w pełni ustalenia faktyczne i ich ocenę prawną dokonane przez Sąd I instancji również podzielił wykładnię przywołanych uprzednio norm prawa zaprezentowaną w przywołanej uchwale SN.

(wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 13 sierpnia 2014 r., sygn. akt III AUa 189/14)

Komentarz redakcji

Obowiązek zawiadamiania organu rentowego związany z osiąganiem dochodu, tj. odpowiednio o podjęciu pracy oraz o osiągniętej łącznej kwocie dochodu ciąży na renciście. Trudno zatem od osoby nieposiadającej takich uprawnień wymagać zachowania adekwatnego jak od osoby z takimi uprawnieniami. Organ rentowy odmawiając prawa do świadczenia i wypłacając je dopiero w wyniku wykonania prawomocnego wyroku nie powinien więc obciążać wnioskodawcy za wydawane przez siebie błędne decyzje.