Renta z tytułu niezdolności do pracy dla osoby, która przed złożeniem wniosku nie pracowała

Lekarz orzecznik ZUS orzekł u męża naszej pracownicy całkowitą niezdolność do pracy. Posiada on łącznie 28 lat pracy, ale od 4 lat nigdzie nie pracuje. Czy otrzyma z ZUS rentę z tytułu niezdolności do pracy?

Tak, o ile spełnia warunki omówione poniżej. Osoba, która utraciła zdolność do wykonywania zatrudnienia lub jej zdolność uległa znacznemu ograniczeniu ma możliwość ubiegania się o świadczenie rentowe. Uzyskanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy uzależnione jest od spełnienia trzech warunków jednocześnie, a mianowicie ubezpieczony musi udowodnić, że:

1) jest niezdolny do pracy,

2) posiada wymagany okres składkowy i nieskładkowy, stosownie do wieku ubezpieczonego,

3) jego niezdolność do pracy powstała w określonym przepisami ustawy emerytalnej okresie składkowym lub nieskładkowym, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Ad. 1) Niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ustawy emerytalnej jest osoba, która częściowo lub całkowicie utraciła zdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu zawodowym. Oceny niezdolności do pracy oraz okres jej trwania ustala lekarz orzecznik ZUS w formie orzeczenia lekarskiego.

Ad. 2) Warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego uzależniony jest od wieku ubezpieczonego, w którym powstała u niego niezdolność do pracy. Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed 20. rokiem życia, wymagane jest udowodnienie tylko 1 roku, między 20. a 22. rokiem życia - 2 lat, między 22. a 25. - 3 lat, między 25. a 30. - 4 lat, a powyżej 30. roku życia ubezpieczony musi udowodnić już 5 lat.

Zgodnie z treścią art. 58 ust. 2 ustawy emerytalnej 5-letni okres składkowy i nieskładkowy wymagany od ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy powstała po ukończeniu 30 lat musi przypadać w ciągu ostatnich 10 lat. Ostatnie dziesięciolecie oblicza się od daty zgłoszenia wniosku o rentę lub od daty powstania niezdolności do pracy. Badając spełnienie tego warunku, ZUS zawsze przyjmuje dziesięciolecie korzystniejsze dla ubezpieczonego.

Ze spełnienia wyżej opisanego warunku zwolnione są osoby uznane za całkowicie niezdolne do pracy lub całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji, które udowodnią okresy składkowe w wymiarze 25 lat w przypadku kobiet i 30 lat w przypadku mężczyzn. Przy ustalaniu długości okresów składkowych uwzględnia się wyłącznie okresy wymienione w art. 6 ustawy emerytalnej.

Ad. 3) Niezdolność do pracy musi powstać w okresach ściśle określonych w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Zatem osoby, które w okresie ostatnich 18 miesięcy przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed powstaniem niezdolności do pracy nie były nigdzie ubezpieczone (nie wykonywały zatrudnienia) mogą nie uzyskać prawa do renty. Z takiej sytuacji wyjściem jest zastosowanie art. 57 ust. 2 ustawy emerytalnej, który pozwala na zwolnienie ubezpieczonego z tego warunku, jeżeli posiada okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze co najmniej 20 lat w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn. Jednak dodatkowo osoby te muszą legitymować się orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy lub całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji. Jednakże utrata całkowitej niezdolności do pracy lub jej zmiana na częściową niezdolność oznacza utratę prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Przy ustalaniu 20 lat (odpowiednio 25 lat) obok okresów składkowych i nieskładkowych uwzględnia się również okresy ubezpieczenia społecznego rolników.