Prawo do renty rodzinnej dla uprawnionych członków rodziny

1) W maju br. zmarł mój partner, z którym pozostawałam w związku konkubenckim i mam 4-letnie dziecko. Ponieważ był on rozwodnikiem i posiadał jeszcze jedno dziecko w wieku 12 lat, proszę o wyjaśnienie, czy ZUS dla każdego z dzieci ustali osobną rentę rodzinną?

Nie. Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń (także osoby, która w chwili śmierci pobierała zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne).

Uprawnionymi do renty rodzinnej członkami rodziny są m.in. dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione. Mają one prawo do renty rodzinnej:

do ukończenia 16 lat,
do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 rok życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo
bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa wyżej.

Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.

Zgodnie z art. 73 ust. 1 ustawy emerytalnej, renta rodzinna, w zależności od ilości uprawnionych członków rodziny wynosi:

85% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, jeżeli do renty uprawniona jest jedna osoba,
90% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, jeżeli do renty uprawnione są dwie osoby,
95% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, jeżeli do renty uprawnionych jest trzy lub więcej osób.

Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna (art. 74 ust. 1 ustawy emerytalnej), która podlega następnie podziałowi na równe części między uprawnionych.

Z pytania wynika, że do renty uprawnione będą osoby małoletnie, wyjaśniamy zatem, że część renty przysługującej tym osobom wypłaca się osobom sprawującym opiekę nad małoletnimi. Natomiast część renty przysługującej osobie pełnoletniej wypłaca się do jej rąk lub na wniosek tej osoby innej osobie pełnoletniej uprawnionej do renty rodzinnej albo osobie, która sprawowała opiekę nad wnioskodawcą przed osiągnięciem pełnoletności.

W świetle powyższego, ZUS ustali rentę rodzinną w wysokości 90% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu i będzie wypłacał na każde z dzieci 1/2 część renty.

2) Czy konkubina może ubiegać się o rentę rodzinną po zmarłym partnerze, jeżeli wychowuje jego dziecko w wieku 4 lat?

Nie. Przepisy ustawy emerytalnej wśród osób uprawnionych do renty rodzinnej wymieniają tylko małżonka (także byłego). W prawie polskim nie została uregulowana instytucja tzw. konkubinatu, czyli niesformalizowanego związku dwojga osób. Dlatego też brak jest możliwości wyprowadzania jakichkolwiek roszczeń z pozostawania w takim związku.